Pijn wordt veroorzaakt door weefselbeschadiging, waarbij de ernst van de pijn die men voelt bepaald wordt door de sterkte van de pijnprikkel. Pijn wordt uiteindelijk door ieder individu op een andere wijze ervaren. Pijn is dus persoonlijk en iedereen bepaalt dus zelf de norm.

Bij oncologische pijn wordt de pijn direct door het tumorproces zelf veroorzaakt. Dit in tegenstelling tot de pijn die door de behandeling kan ontstaan. Oncologische pijn kan zowel nociceptief of neuropathisch van karakter zijn of een combinatie hiervan. Belangrijk bij oncologische pijn zijn de secundaire factoren zoals angst en depressie.

Nociceptieve pijn

Pijn als gevolg van tumorcellen die doorgroeien in organen en botten en beschadigingen en ontstekingen geven van het omringende weefsel. De pijnprikkels worden doorgegeven via een intact zenuwstelsel.

Er zijn 2 vormen van nociceptieve pijn:

• Somatische pijn. Pijn vanuit de botten, spieren, gewrichten en huid. Deze pijn is meestal scherp van karakter en is goed aanwijsbaar.
• Viscerale pijn. Pijn vanuit de organen (borst, buik). Door groei van de tumorcellen komen o.a. de kapsels van de organen onder een verhoogde spanning te staan. Meestal is het een verspreide pijn zonder duidelijke grenzen. De pijn is krampend, wisselend van sterkte en moeilijk aan te wijzen. Soms komt de pijn tot uiting in de schouder, terwijl de oorzaak in de buik (lever) zit.

Neuropathische pijn

Pijn als gevolg van beschadiging van de zenuwvezels zelf. De tumorcellen groeien door in zenuwen, het ruggenmerg of de hersenen zelf en veranderen de normale functie van de zenuwen. Dit geeft symptomen zoals spontane pijn, tintelingen, aanrakingspijn en een verhoogde gevoeligheid voor pijn. Typische kenmerken voor neuropathische pijn is een spontane brandende pijn, die continu aanwezig is met momenten van scherpe elektrische, schietende sensaties.